Środa Śląska fot.: wikipedia.org / Beata Zdyb
Polskie rynki rozumiane jako centrum miasta zwykle kojarzone są z prostokątnym kształtem. Tak jest choćby we Wrocławiu czy Krakowie. Tymczasem w Środzie Śląskiej rynek wyglądem przypomina wrzeciono. Dlaczego? I skąd znalazł się na nim pomnik Rolanda?
Aby znaleźć odpowiedzi na te pytania, musimy cofnąć się do początków miasta.
Środa Śląska powstała w XII wieku jako osada targowa na szlaku handlowym, zwanym Wysoką Drogą, a następnie Drogą Królewską, prowadzącym z zachodu na wschód. Wieś usytuowana w połowie drogi pomiędzy Wrocławiem a Legnicą założono na prawie niemieckim, które następnie przekształcono na potrzebny mieszkańców w prawo średzkie. Początkowo trudniono się tutaj rolnictwem i hodowlą bydła lecz biegnący w pobliżu główny trakt handlowy spowodował przeobrażenie wsi w ośrodek rzemieślniczo-targowy. Jej nazwa została zaczerpnięta prawdopodobnie od odbywających się tu w każdą środę targów. Prawa miejskie Środa Śląska uzyskała w 1235 rok.
XIII wiek okazał się punktem zwrotnym dla rozwoju europejskiego miasta również na ziemiach polskich. W wyniku reformy miejskiej stare osady i miasta na prawie rodzinnym zyskały nowy układ komunikacyjny oparty na prostokątnym głównym placu – zwykle rynku, od którego odchodziła uporządkowana, prostokątna sieć ulic.
W Środzie Śląskiej układ urbanistyczny był analogiczny do tych z pozostałych śląskich miast. Wyjątek stanowił jedynie rynek, który od początku swego istnienia kształtem przypominał wydłużone wrzeciono i taki pozostał do dzisiaj. Dlaczego?
Historycy oraz architekci uważają, że rozszerzona główna ulica miasta bardzo dobrze spełniała swoje zadanie i w okresie lokacji nie widziano potrzeby zmiany usytuowania rynku. Ponadto wpływ na taki kształt rynku miał fakt, że jedne z głównych ulic miasta, czyli ulica Kościuszki czy Daszyńskiego powstawały w okresie późniejszym niż przyrynkowa zabudowa, która ułożona jest w sposób wachlarzowaty, a przylegające do nich ulice są wąskie od strony zachodniej, a szersze od strony połączenia bram miasta z rynkiem. Postanowiono więc odejść od prostokątnego schematu i pozostawiono rynek w niezmienionym układzie.
Roland w centrum miasta
Pomnik Rolanda upamiętniający średniowiecznego rycerza pojawił się na średzkim rynku w 1913 roku. Wystawiono go w setną rocznicę zwycięstwa nad Napoleonem. Dlaczego właśnie Roland? I tu znów sięgamy do historii. Środa Śląska w czasie rozbiorów znajdowała się pod panowaniem pruskim. Na początku XIX wieku stacjonował tam Napoleon Bonaparte ze swoim wojskiem. Rozwijające się miasto stało się miejscem żołnierskich rozbojów i gwałtów. Nie dziwi więc, że jego mieszkańcy, po klęsce Napoleona pod Waterloo w 1815 roku, postanowili uczcić fakt uwolnienia się od francuskiego pogromu. Wybrano postać Rolanda, gdyż symbolizuje ona niezależność miasta, jego prawo do własnej jurysdykcji i wolnego handlu.
Express-Miejski.pl / Sylwia Stwora
REKLAMA
REKLAMA
