Poznaj powiat średzki: Zabytki Gąsiorowa

Willa zarządcy od strony północno-zachodniej fot.: Grzegorz Borowski

Zobacz wszystkie zdjęcia w galerii

Gąsiorów to niewielki przysiółek, zlokalizowany w połowie drogi między Głoską a Księginicami w gminie Miękinia, należący administracyjnie do tej pierwszej miejscowości.

Jego korzenie sięgają najprawdopodobniej czasów sprzed 1. połowy XVII wieku, kiedy to został zniszczony w trakcie wojny trzydziestoletniej. Nie wiemy, kto był wtedy jego właścicielem.

W rejonie tym także już wcześniej, bo w średniowieczu, funkcjonowało grodzisko oddalone od zachowanego do dzisiaj folwarku, o niecałe 100 metrów w kierunku północno-zachodnim. Jeszcze dzisiaj jego relikty są dobrze widoczne i stanowią ciekawą atrakcję turystyczną.

Sama wieś (a właściwie folwark) o nazwie Ganscherau znana jest już od połowy XVIII wieku. W spisie miejscowości z 1795 roku wymieniona jest jako własność hrabiego Carla Georga von Hoym. Był on ministrem prowincji śląskiej za czasów pruskich. Jego własnością był też między innymi wspaniały pałac w Brzegu Dolnym. Majątek odziedziczyła po nim jego wnuczka Antoinette, która zarządzała nim do połowy XIX wieku.

Zabudowę folwarku, który do dziś można oglądać, założono na planie czworokąta. Pierwotny pałac zlokalizowany był w jego północnej części. Po różnych przebudowach przyjął w XIX wieku rzadko w powiecie średzkim spotykaną formę. Zbudowano go na planie bardzo dużego prostokąta, co sprawiło, że dłuższe fasady (północna i południowa) były aż osiemnastoosiowe. Z kolei fasady krótsze – trzyosiowe. Zatem łącznie w elewacjach jego dwóch naziemnych kondygnacji znajdowało się ponad osiemdziesiąt okien. Pałac jest podpiwniczony, a jego piwnice i pierwsza kondygnacja przykryte są sklepieniami kolebkowymi.

Pośrodku dachu pałacu znajduje się imponująca, trójkondygnacyjna wieża, dominująca i w jakiś sposób przytłaczająca całą budowlę. Wieża zwieńczona jest wysokim, ostrosłupowym hełmem. Sprawia wrażenie, jakby była częścią jakiejś wcześniejszej budowli. Na ostatniej kondygnacji wieży, po stronie północnej i południowej, zachowały się ciekawe ślady po zegarach słonecznych.

Na początku XX wieku w folwarku zaszły zmiany. Dawny pałac stał się oficyną mieszkalną, a nowy właściciel wybudował w jego południowej części swoją siedzibę, którą określić można terminem willa. Wzniesiono ją na wysokim cokole, miała jedną kondygnację i poddasze. Prowadziły do niej piękne schody, a wejście ujęte zostało w ozdobny ryzalit.

Grzegorz Borowski